فرم شرح حال

همان مقدار که ماساژ می‌تواند اثرات مفید بر بدن بگذارد، در برخی شرایط می‌تواند مضر نیز باشد. لذا آگاهی از ممنوعیت‌ها و احتیاط‌ها در ماساژ بسیار لازم و ضروری است. برای این کار لازم است زمانی که مراجع برای ماساژ مراجعه می‌کند از وی بخواهید که فرم شرح حال را پر کند.

فرم شرح حال می‌تواند بیماری‌های مختلف را شامل باشد و مراجع جلوی هر بیماری علامت بزند. همچنین میزان فشاری را که طی ماساژ لازم دارد نیز می‌تواند مشخص نماید.

در ذیل به یک نمونه از فرم شرح حال اشاره شده است که شما می‌توانید با توجه به نیازهای مرکز خدمات خود از آن استفاده نمایید.

فرم شرح حال می‌تواند به شما کمک کند که ماساژ مناسب تری را برای مراجع خود انتخاب کنید و یا اینکه به وی اعلام نمایید که با توجه به شرایط فعلی، ماساژ برایش مناسب نیست و می‌بایست در زمان دیگری به مرکز مراجعه نماید.

شما علاوه بر اینکه باید از مراجع بخواهید که فرم شرح حال را پر کند باید از انواع بیماری‌ها و ممنوعیت‌ها و احتیاط‌ها در ماساژ اطلاع داشته باشید تا بتوانید وی را بهتر راهنمایی کنید و ماساژ مناسب‌تری برایش انتخاب نمایید.

در ادامه به ممنوعیت‌ها و احتیاط‌ها در ماساژ اشاره خواهد شد.

توجه داشته باشید که این بخش در امتحان عملی ماساژ بسیار مهم بوده و می‌بایست کامل با آن آشنا باشید.

ممنوعیت‌ها و احتیاط‌ها در ماساژ

سکته مغزی و سکته قلبی

سکته یکی از مواردی است که حتماً باید در فرم شرح حال به آن اشاره گردد و جزء ممنوعیت‌ها و احتیاط‌ها در ماساژ به حساب می‌آید.

این مشکل معمولاً در خلال قطع یا کاهش جریان خون در شریان مغزی (سکته مغزی) و یا شریان قلبی (سکته قلبی) است که یا به علت تشکیل لخته (ترومبوز یا بخشی از یک پلاک (آمبولی) که در آن قسمت از شریان گیر می‌کند به وجود می‌آید.

لذا تا زمانی که لخته هنوز در بدن وجود دارد باید از انجام ماساژ پرهیز نمود چرا که ممکن است لخته حرکت کرده، در شریان قرار بگیرد و منجر به سکته مجدد گردد. اما هنگامی که در اثر مصرف داروهای حل کننده، لخته از بین رفت می‌توان ماساژ انجام داد. اما چون برای درمان، از داروهای رقیق کننده خون استفاده شده است، بهتر است که ماساژ به صورت ریلکسی انجام شود و از فشار دادن زیاد پرهیز گردد.

سرطان

سرطان نیز یکی دیگر از مواردی است که حتماً باید در فرم شرح حال به آن اشاره گردد و جزء ممنوعیت‌ها و احتیاط‌ها در ماساژ به حساب می‌آید.

عبارت است از: رشد و شیوع مهار ناشدنی سلول‌های غیر طبیعی که تومورها را تشکیل می‌هند.

تومورهای خوش‌خیم

سلول‌هایی هستند که به سلول‌های نزدیک خودشان شباهت دارند و نسبتاً به آرامی رشد می‌کنند و بیشتر بی­ضرر هستند.

تومورهای بدخیم

تومورهای بدخیم که معمولاً سرطان نامیده می‌شوند شامل سلول‌هایی هستند که با سلول‌های مجاورشان تفاوت دارند و بسیار سریع رشد می‌کنند. تومورهای بدخیم معمولاً فراتر از موقعیت اولیه‌شان رشد کرده و به دیگر اندام‌های بدن حمله می‌کنند (متاستاز) و به این ترتیب در سراسر بدن شیوع پیدا می‌کنند.

به همین دلیل زمانی که تومور در اثر درمان‌های پزشکی، هنوز از بین نرفته‌است نباید فرد را ماساژ داد. چرا که ممکن است ماساژ دادن باعث متاستاز شود.

در برخی مواقع و برخی انواع سرطان و صرفاً زیر نظر پزشک، ماساژ امکان پذیر می‌گردد.

دیابت

دیابت نیز یکی از مواردی است که حتماً باید در فرم شرح حال به آن اشاره گردد و جزء ممنوعیت‌ها و احتیاط‌ها در ماساژ به حساب می‌آید.

دیابت نوع I

که گاهی اوقات دیابت وابسته به انسولین (IDDM) نامیده می‌شود که در دوران کودکی و دوران بلوغ (اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی) پدید می‌آید و شامل تنها 5 تا 10 درصد موارد بیماری دیابت است. در این نوع از دیابت، دستگاه ایمنی به اشتباه سلول‌های جزایر لانگرهانس در پانکراس یا لوزالمعده را به عنوان مهاجم شناسایی کرده و مورد حمله قرار می‌دهد و آن‌ها را از بین برده و یا وادار به تسلیم می‌نماید و در نتیجه توانایی این سلول‌ها در به وجود آوردن انسولین را از بین می‌برد.

دیابت نوع II

دیابت غیر وابسته به انسولین (NIDDM) نامیده می‌شود که علت اصلی 90 درصد از دیابت‌ها است و رایج‌ترین نوع دیابت در میان بزرگسالان و افراد چاق است و معمولاً پس از 40 سالگی رخ می‌دهد. 80 درصد افراد مبتلا به دیابت نوع 2 چاق هستند (اضافه وزن دارند) و تعداد بسیاری از کودکان و نوجوانان دارای اضافه وزن در حال بروز علائم دیابت می‌باشند.

افراد چاقی که به NIDDM مبتلا هستند به نظر می‌رسد که بدنشان مقدار زیادی انسولین تولید می‌کند (بیش از میزان طبیعی)، اما بدنشان در برابر فعالیت مهار کردن قند خون به وسیله‌ی انسولین مقاوم شده‌است.

برعکس افرادی که دارای وزن طبیعی هستند و به NIDDM مبتلا گشته‌اند، بدنشان انسولین کمی تولید می‌کند. این در حالی است که هر دو مورد (هم افراد چاق مبتلا و هم افراد دارای وزن طبیعی مبتلا) به هیپرگلسیمی دچار هستند.

لذا لازم است افرادی که مبتلا به دیابت نوع I هستند، یک ساعت قبل از ماساژ انسولین تزریق کرده باشند، چرا که اگر بلافاصله قبل از ماساژ این کار را انجام دهند، در حین ماساژ دچار افت قند می‌شوند.

از آنجایی که دیابت نوع II  به میزان زیاد با سبک زندگی مرتبط است و آشفتگی در سوخت و ساز را شامل شده و تعادل بین ایجاد انسولین و حساسیت بدن نسبت به انسولین را دشوار می‌سازد و این عدم تعادل می‌تواند ناشی از عواملی مانند فربهی و استرس باشد که از مهم‌ترین علل در بین سایر عوامل محسوب می‌گردد، لذا لازم است از ماساژ ریلکسی استفاده کنیم.

بارداری

در فرم شرح حال حتماً به بارداری اشاره نمایید چرا که یکی از موارد مهم به شمار می‌آید.

در طول دوران بارداری که 9 ماه به طول می‌انجامد، 3 ماه اول بارداری از مراقبت ویژه­ای برخوردار است. در این دوران، رویان در حال رشد مستعد تاثیر تراتوژن‌ها است.

از آنجایی فشار در برخی نقاط از جمله 4 انگشت بالای قوزک بیرونی پا باعث انقباضات رحم می‌شود و احتمال سقط جنین را بالا می‌برد، لذا در طول این 3 ماه، ماساژ ممنوع است.

سه ماهۀ دوم بارداری بهترین زمان برای انجام ماساژ است. در این دوران جنین به اندازۀ کافی رشد کرده و احتمالاً حالت تهوع نیز رفع شده است. همچنین ممکن است گرفتگی عضلات و درد پشت و کمر کم کم شروع شده باشد. ماساژ در دوران بارداری می‌تواند در رفع استرس مادر، بهبود گرفتگی عضلات و کاهش کمردرد، درد باسن و شانه نیز تأثیر خوبی داشته باشد.

ماساژ، مقدار هورمون اپی‌نفرین را که منجر به گرفتگی عروق می‌شود کاهش می‌دهد و باعث آرامش و تعادل در خلق ‌و خو می‌شود. همچنین ماساژ دادن کیفیت خواب را در سه ماهۀ دوم و سوم بارداری افزایش می‌دهد. علاوه بر این، ماساژ پشت، شانه، گردن، دست و پاها در دوران بارداری می‌تواند آرام بخش باشد. اما نکته مهم این است که ماساژ دوران بارداری روش‌­های مخصوص به خود دارد و بر کابر ماساژ واجب است که حتماً دوره ماساژ بارداری را گذرانده باشد.

 تب و سرماخوردگی

تب و سرماخوردگی نیز از مواردی است که در فرم شرح حال باید به آن اشاره گردد و از ممنوعیت‌ها و احتیاط‌ها در ماساژ به شمار می‌آید.

زمانی که فرد تب دارد به این معنی است که در بدن عفونت وجود دارد. بنابراین برای جلوگیری از پخش عفونت، از ماساژ خودداری نمایید.

در زمان سرماخوردگی نیز جهت جلوگیری از انتقال ویروس سرماخوردگی به ماسور و انتقال آن به افراد دیگری که از ماسور، ماساژ می‌گیرند، باید از انجام ماساژ اجتناب کرد.

از پایان سال 1398 که ویروس کرونا منجر به بیماری و مرگ بسیاری از افراد جهان شد و به شدت انتشار پیدا کرد، پیشنهاد شد که حتی از پذیرش افرادی که تب دارند یا حالات سرماخوردگی دارند پرهیز گردد. بنابراین باید توجه داشته باشیم که دستورات ممنوعیت و احتیاط در ماساژ ممکن است با توجه به شرایط زمانی تغییر پیدا کند.

آرتریت روماتوئید

نوعی بیماری است که التهاب بیش از حد بافت‌های مفصل را موجب می‌گردد. همچنین در مراحل پیشرفته، قلب، عروق خونی و ریه‌ها را گرفتار می‌سازد. این بیماری به صورت بالقوه، خطرناک‌ترین، دردآورترین و معلول‌کننده‌ترین بیماری آرتریتی است. به نظر می‌آید که پاسخ سیستم ایمنی که بافت‌ها و استخوان‌های مفاصل را مورد حمله قرار می‌دهد، در این امر دخیل است.

برخی پژوهش‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که استرس و آرتریت روماتوئید با یکدیگر ارتباط دارند چرا که بیماران اغلب قبل از شروع بیماری و به هنگام اوج آن، به وقوع اتفاقات استرس‌آور عمده‌ای اشاره می‌کردند.

ماساژ در صورتی که بیماری در مرحله التهاب نباشد مشکلی ایجاد نمی‌کند و حتی برای کاهش استرس می‌تواند مفید باشد. اما باید دقت داشت که در مرحله التهاب، ممکن است بیماری را تشدید کند.

با این حال پیشنهاد می‌گردد اگر فردی با بیماری آرتریت روماتوئید به شما مراجعه کرد، حتما با پزشک معالج وی مشورت نمایید و یا از وی بخواهید که نامه‌ای از سمت پزشک خود منوط بر بلامانع بودن انجام ماساژ همراه خود بیاورد.

عادت ماهیانه

در سه روز اول قاعدگی، ماساژ دادن باعث افزایش خونریزی می‌شود، لذا باید دقت داشت که در این دوران از ماساژ طولانی مدت خودداری کرده و اگر خونریزی زیاد است از ماساژ دادن اجتناب نمایید.

 فشار خون

اگر در هنگام ماساژ، فشار خون فرد بالا بود، از انجام ماساژ خودداری نمایید. در صورتی که فرد، مبتلا به بیماری فشار خون بود و داروهای خود را یک دوره به صورت مداوم مصرف کرده و فشار خون وی تحت کنترل بود، ماساژ بلامانع است و فقط باید دقت شود که از ماساژ تحریکی استفاده نشود و ماساژ به صورت ریلکسی انجام گردد.

 پوکی استخوان

این مشکل در دوران سالمندی بسیار رایج است. بنابراین در هنگام ماساژ از تکنیک‌های کامپرشن و یا هر تکنیکی که ممکن است به استخوان‌ها فشار زیادی وارد کند (مانند تکنیک‌های کششی) باید پرهیز نماییم و بیشتر از تکنیک‌های افلوراژ استفاده نماییم.

ممنوعیت‌ها و احتیاط‌های موضعی در ماساژ و فرم شرح حال

در برخی مواقع، ماساژ دادن فرد به صورت کلی مشکلی ندارد اما در قسمت‌هایی از بدن که دچار مشکل شده است نباید ماساژ انجام داد. در اینجا از این موارد تحت عنوان ممنوعیت‌ها و احتیاط‌های موضعی نام برده‌ایم.

واریس

در داخل سیاهرگ‌ها، دریچه‌هایی وجود دارند به نام دریچه‌های لانه کبوتری که یک طرفه بوده و فقط به سمت قلب باز می‌شوند و خون را از نقاط مختلف بدن به خصوص پاها به سمت قلب می‌برند.

حال اگر این دریچه‌ها خوب کار نکنند (مثلاً به دنبال ایستادن طولانی)، کار این دریچه‌ها مختل شده و خون در سیاهرگ می‌ماند و بعد از مدتی متسع شده و کارایی دریچه‌ها بدتر می‌شود. از آنجایی که رگ‌های واریسی حساس هستند و ماساژ ممکن است باعث تخریب دیواره رگ و ایجاد لخته نماید، لذا باید از انجام آن بر روی رگ‌های واریسی اجتناب نمود.

آسیب و ضربه

در مواردی که یکی از اندام‌ها دچار آسیب یا ضربه شده باشد، در آسیب با شدت کم، 24 ساعت، با شدت متوسط، 48 ساعت و شدت زیاد، 72 ساعت از انجام ماساژ خودداری می‌کنیم و در صورتی که پزشک تشخیص داد که ماساژ مشکلی برای فرد ایجاد نخواهد کرد، می‌توانیم از ماساژ استفاده کنیم.

اگر آسیب و ضربه به صورت کلی ایجاد شده باشد، مانند زمانی که فرد از ارتفاعی به پایین پرتاب شده باشد و یا تصادف کرده باشد، تا زمان تشخیص پزشک، به هیچ عنوان از ماساژ در هیچ ناحیه‌ای از بدن استفاده نمی‌کنیم.

زخم باز

ماساژ بر روی زخم باز، منجر به عفونت ناحیه آسیب دیده می‌شود، لذا از انجام ماساژ در این ناحیه خودداری نمایید.

 شکستگی

محل شکستگی تا زمانی که کاملا بهبود یافته باشد نباید ماساژ بگیرد و بعد از بهبود نیز بهتر از تا 2 سال، از تکنیک‌های فشاری استفاده نکنیم و از تکنیک‌های افلوراژ در این ناحیه استفاده نماییم.

جراحی

پس از بهبودی محل جراحی نیز بهتر است تا دو سال، فقط از تکنیک‌های افلوراژ در این محل استفاده نماییم، چرا که استفاده از تکنیک‌های پتریساژ و یا کامپرشن در این محل ممکن است که منجر به آسیب به بافت‌های زیرجلدی گردد.

قارچ‌های پوستی

هنگامی که قارچ­های پوستی را مشاهده کردید، به هیچ عنوان بر روی این موضع ماساژ انجام ندهید، چرا که ممکن است باعث سرایت به شما شده و یا ماساژ دادن موضع منجر به پخش قارچ به قسمت‌های دیگری از بدن گردد.

آکنه، زگیل، تبخال

تحت هیچ شرایطی، مناطقی که مبتلا به آکنه، زگیل و تبخال شده است را ماساژ ندهید، چرا که ممکن است منجر به پخش و سرایت به مناطق دیگر و یا به ماسور گردد.

پسوریازیس

این بیماری هنگامی رخ می‌دهد که دستگاه ایمنی بدن سیگنال‌های اشتباهی می‌فرستد. این سیگنال‌ها باعث افزایش سرعت چرخۀ رشد سلول‌های پوست می‌شود؛ یعنی افزایش بیش از حد سلول‌های پوستی از میزان ریختن آن‌ها. در این حالت، قسمت‌هایی از بدن پوسته پوسته و سرخ‌رنگ شده و در مواقعی دچار زخم نیز می‌شود.

باید توجه داشته باشید که پسوریازیس واگیردار نیست. اما چون پوست دچار التهاب و یا زخم شده است، از انجام ماساژ در قسمت‌هایی که دچار آسیب است خودداری نمایید.

 

نکته:

اگر فرد به بیماری مبتلا بود که از آن اطلاعی نداشتید، بهتر است که با یک متخصص صحبت کنید تا هم خودتان با مشکل روبرو نشوید و هم بیمار دچار مشکل نگردد.